روانپزشک یک پزشک است که در رشته روانپزشکی متخصص شدهاست. روانپزشکی شاخه ای از پزشکی است که به تشخیص، پیشگیری، مطالعه، و درمان اختلالات روانی اختصاص دارد. روانپزشکان دکترای پزشکی دارند و بیماران را ارزیابی میکنند تا مشخص کنند که آیا علائم آنها در نتیجه یک بیماری جسمی، ترکیبی از بیماریهای جسمی و روانی است یا تنها روانی است. یک روانپزشک معمولاً در یک تیم چند رشتهای کار میکند، که ممکن است شامل روانشناسان بالینی، مددکاران اجتماعی، کاردرمانگران و پرسنل پرستاری باشد. روانپزشکان آموزش گستردهای در رویکرد زیستی روانی – اجتماعی برای ارزیابی و مدیریت بیماریهای روانی میبینند.
به عنوان بخشی از روند ارزیابی بالینی، روانپزشکان از معاینه وضعیت روانی، معاینه بدنی، تصویربرداری عصبی مانند سی تی اسکن (CT)، تصویرسازی تشدید مغناطیسی (MRI)، یا برش نگاری با گسیل پوزیترون (PET)، و آزمایش خون استفاده میکنند. روانپزشکان برای درمان اختلالات روانی از رویکردهای دارویی، روان درمانی یا سایر مداخلات استفاده میکنند.
روانپزشک و روانشناس هر دو در حوزه مسایل روان کار میکنند؛ با این حال، کارکردی متفاوت دارند. اولی پزشک است و پس از فراغت از تحصیل در پزشکی عمومی، وارد رشته تخصصی روانپزشکی میشود و در نهایت «متخصص روانپزشکی» یا همان «متخصص اعصاب و روان» نام میگیرد. دومی (روانشناس) در رشتهای از رشتههای علوم انسانی تحصیل کرده است. روانشناسی شاخههای گوناگونی دارد که یکی از آنها با درمان بیماران در ارتباط است و «روانشناسی بالینی» نام دارد.
روانپزشک وظیفه «تشخیص» مشکل یا بیماری را برعهده دارد و بر اساس تشخیص، مدیریت درمان را بر عهده میگیرد. به بیان دیگر، او با در نظر گرفتن جهات مختلف مشکلات فرد مراجع، باید بتواند منشأ جسمانی، روانی، خانوادگی یا اجتماعی مسایل پیشآمده را تشخیص دهد و در صورت وجود یک بیماری، آن را از موارد مشابه تمیز دهد. او ممکن است فرد مراجع را برای انجام آزمایش تشخیصی به آزمایشگاه بفرستد یا از روشهای نوار مغزی یا تصویربرداری تشخیصی کمک بگیرد. پس از تعیین تشخیص، او باید مناسبترین شیوه یا شیوههای درمان را انتخاب و اعمال کند. این روشها شامل تجویز دارو، اجرای رواندرمانی یا مشاوره، و در مواردی به کارگیری دستگاه یا ابزاری برای درمان است. روانپزشک ممکن است فرد مراجع را برای اجرای آزمونهای (تستهای) روانشناسی یا اجرای رواندرمانی به کارشناس ارشد یا دکتر روانشناسی بالینی ارجاع دهد و در مواردی از یاری مددکار اجتماعی یا کاردرمانگر بهره گیرد. در بسیاری از موارد بدون سود بردن از چنین تیمی، نتیجه دلخواه به دست نمیآید.
در طول سالیان علم روانپزشکی پیشرفت های بسیاری داشته است و همواره درمیان عامه ی مردم و بیماران همیشه این سوال مطرح است که بهترین روانپزشک کیست و یا یک روانپزشک خوب چه ویژگی هایی دارد . همانند سایر تخصص های پزشکی ، روانپزشکان بسیاری در سراسر ایران و تهران مشغول فعالیت هستند که در زمره ی بهترین ها می باشند . روانپزشکان تفاوتهای عمدهای با روانشناسان دارند و تعریف روانپزشک خوب با روانشناس خوب در مقایسه متفاوت است چرا که یک روانپزشک خوب ابتدا با در نظر گرفتن شرایط ذهنی و فیزیکی بیمار، میزان اختلالات روانی، ذهنی و عاطفی او را تعیین میکند. سپس با بررسی سوابق بیمار و گفتگو با وی، اقدام به تجویز داروهایی با دوز پایین کرده اگر بیمار بهبود یافت با ارائه راهکارهای بعدی سعی در مدیریت و درمان قطعی بیمار میکند. اگر تجویز داروهای دوز پایین موثر واقع نشد پزشک فرایند درمان اصلی را آغاز کرده و با انجام تستهای پیشرفتهی پزشکی اقدام به تشخیص بهتر و دقیق بیماری میکند. فرایند درمان به گونهای است که پزشک معالج با تعیین یک بازه زمانی نسبتا طولانی با تجویز داروهای خاص و ارائهی راهکارهای منحصربفرد سعی در معالجهی بیمار میکند. انتخاب بهترین و در عین حال کمخطرترین شیوه درمانی، مهمترین وظیفه یک روانپزشک خوب است.